Мақалада субъектілік психологиясы негізінде бейсубъектілік мәселесі метажүйелік тұрғыдан қарастырылған. Осыған байланысты психологиялық анықтауыштар, факторлар, интерпретациялық мазмұн жеке жүйешелер ретінде өзара байланысып, әрі өзгешеленіп, бейсубъектілік феномені түсіндіріледі. Теориялық талдау нәтижесінде субъектілік пен бейсубъектілік ұғымдарының интегралды тұлғалық құрылым екендігі көрсетілген. Сондай-ақ олардың полярлық сипаты анықталған. Бейсубъектілікті зерттеудің мүмкіндіктері ретінде негізгі жағымсыз тұлғалық сипаттар тағайындалған. Бейсубъектілік феноменологиясындағы клиникалық емес жағымсыз тұлғалық сипаттар, олардың көпжақтылығы басқа адамдарға ғана емес, тұлғаның өз өміріне, іс-әрекет пен қарым-қатынас салаларына зардапты ықпалы қорытылған. Бейсубъектіліктің барша психологиялық предикторлары тұлғаның жалпыланған диспозициялық сапаларымен сипатталған. Теориялық талдау бойынша бейсубъектіліктегі барлық симптомокомплекстер өзара байланысты болатыны; онда тұлғаның арамзалығы, асқан цинизмге бейімділігі басты орынға ие болатыны тұжырымдалған. Бейсубъектілік феноменінің әлеуметті-психологиялық проблемалары субъектілік психология шегінде ғана шешіле алатыны дәйектелген. Теориялық зерттеу қорытындылары тұжырымдалып, осы өрістегі болашақ зерттеулердің нобайы ұсынылған. Бейсубъектіліктің психологиялық предикторларының концепциялануы клиникалық психикалық ауытқулардың алдын алуда, түзетуде теориялық-әдіснамалық негіз болады.

Бұл мақалада ұзақ сапарлардың жеке тұлға психикасына әсері, сонымен қатар кейбір бұзылулардың манифестациясы қарастырылады. Мақала авторының ойынша, ұзақ сапар сияқты фактордың көп функционалды мәні бар. Бұл мақаланың мақсаты – ұзақ мерзімді саяхаттың жеке тұлға психикасына әсер етуінің әртүрлі формаларын қарастыру. Жұмыстың ғылыми маңыздылығы қазіргі замандағы ұтқырлық (мобильділік) феномені мен оның жеке адамның психикасына және ықтималды әлеуметтік салдарға әсерін зерттеуде жатыр. Осылайша, психикалық бұзылулардың клиникалық белгілерін уақтында анықтай отырып, жеке тұлға үшін де, ол кіретін әлеуметтік топтар үшін де ықтимал зардаптарды азайту үшін бірқатар профилактикалық шараларды қолдануға болады. Осы жұмыста жалпы теориялық, талдау және синтез, тарихи-логикалық, индуктивті-дедуктивті ғылыми әдістер қолданылды. Бұл еңбекте ғылыми басылымдарға, теориялық жұмыстарға, клиникалық және жалпы білім беретін оқулықтарға талдау жасалды. Жұмыстың құндылығы – зерттеу саяхаты көп факторлы стрессор ретінде қарастырылады. Демек, осы стрессордың әсерін болдырмау және жою бойынша практикалық ұсыныстар көп факторлылық принципіне де бағынады.

Инклюзивті білім беру-шығу тегі, қабілеті және ерекше білім беру қажеттіліктері бар оқушылар үшін сапалы білім берудің тең мүмкіндіктері мен қолжетімділігін қамтамасыз етуге бағытталған іргелі құқық. Соңғы жылдары біздің еліміз университет деңгейінде инклюзивті білім беруді енгізуде айтарлықтай прогреске қол жеткізді. Инклюзивті оқу ортасын құра отырып, Қазақстан әрбір оқушының мүмкіндіктерін кеңейтіп қана қоймай, неғұрлым инклюзивті қоғамға жол ашады. Бұл мақалада Қазақстандағы университет студенттері үшін инклюзивті білім берудің маңыздылығы және оны іске асыруды қамтамасыз ету үшін қабылданған бастамалар зерттеледі. Сонымен қатар, мүмкіндігі шектеулі жоғары оқу орындарының студенттерін инклюзивті оқытуға педагогтердің дайындығының психологиялық детерминанттары зерттелді. Ғылыми дереккөздерді талдау мұғалімдердің оң көзқарасы мен тиісті дайындығы бұл мәселені шешуде маңызды екенін көрсетті. ЖОО оқытушыларының инклюзивті дайындық деңгейін диагностикалау үшін жүргізілген сауалнаманың нәтижелері мүмкіндігі шектеулі студенттерді оқыту тәжірибесі оқытушылардың инклюзивті білім беру практикасына деген көзқарасына, сондай-ақ олардың өз мүмкіндіктері мен құзыреттеріне деген сенімділік деңгейіне үлкен әсер ететіндігін көрсетеді.

Музыка дәстүрлі түрде адамның психикалық белсенділігін эмоционалдық реттеудің ең күшті құралдарының бірі болып саналады, эмоциялардың сублимациясына ықпал етеді, алаңдаушылықты, стресс деңгейін және т.б. Зерттеудің мақсаты: классикалық музыкалық шығармалардың адамның эмоционалдық күйлеріне әсер етуінің психологиялық ерекшеліктерін зерттеу. Зерттеуге 40 субъект қатысты, орташа жасы 26,5 жас; 20 музыкант және 20 музыкант емес. Психодиагностикалық өлшемдер келесі процедура бойынша жүргізілді – зерттелушілер 5 классикалық музыкалық шығарманы тыңдады, әр шығарманы тыңдағаннан кейін К. Изардтың «Эмоционалдық күйлерді өзін-өзі бағалау» әдісі арқылы эмоционалдық күйлерін бағалады. Деректерді статистикалық өңдеу SPSS бағдарламаларын қолдана отырып жүргізілді, 23.0 нұсқасы. 3 немесе одан да көп жұптастырылған үлгілерді салыстыру үшін Фридман критерийі және Вилкоксонның жұптастырылған критерийі қолданылды. Классикалық шығармаларды тыңдау кезіндегі эмоционалдық күйлердің динамикасын зерттеу, жалпы алғанда, жағымды эмоциялар басым және жағымсыз фонның төмендеуімен эмоционалдық тонның жоғарылауы байқалатынын көрсетті. Таңдалған музыкалық шығармалар жағымсыз эмоцияларды өмір сүруге және сублимациялауға көмектесті.

Мақалада артық салмақ пен семіздікке әкелетін тамақтанудың бұзылу мәселесі қарастырылады. Артық салмақ пен семіздік – қазіргі кездегі ең өзекті медициналық және әлеуметтік мәселелердің бірі. Зерттеулер көрсеткендей, семіздік пен тамақтанудың бұзылуы өмір сапасына айтарлықтай әсер етеді. Жұмыста салауатты тамақтану мінез-құлқының параметрлері де, тамақтану бұзылыстарының негізгі түрлері де ұсынылған: шектеуші, эмоциогенді және экстерналды. Артық салмағы бар адамдардың тамақтану тәртібінің типіне тек экзогендік факторлар ғана емес, сонымен қатар гендерлік және жас ерекшеліктерінің де әсері көп. Зерттеушілердің көпшілігі тамақтанудың бұзылуына әйелдердің көбірек бейім екендігімен келіседі, соған байланысты әйелдерде артық салмақ пен семіздік қаупі жоғары.