Жасөспірімдердің эмоционалды интеллект дамуының гендерлік ерекшеліктері

   Мақалада жасөспірімдер тұлғасының эмоционалды интеллект параметрлерінің гендерлік айыр машылықтарын эмпирикалық зерттеу нәтижелері талданады. Эмоционалды интеллектті бағалау әдісі ретінде біз эмоцияларда бейнеленген жеке қатынастарды түсіну және шешім қабылдау негізінде эмоционалды саланы басқару қабілетін анықтау үшін Н. Холл әдісін қолдандық. Әдістемеде бес шкала бар: эмоционалды хабардарлық, эмоцияларыңызды басқару, өзіндік мотивация, эмпатия, басқа адамдардың эмоцияларын тану. Нәтижелер ретінде біз эмоционалды интеллектінің бес компонентіне сәйкес келетін шкалалардың әрқайсысы бойынша ұпайлардың орта есебін шығарып, субъектінің эмоционалды интеллектісінің жалпы көрсеткішіне сәйкес келетін барлық шкалалар бойынша жиынтық балл алдық. Ад жасөспірімдердің психологиялық жынысын анықтау мақсатында С.Бемнің «Гендерлік сәйкестікті диагностикалау» әдістемесі қолданылды. Аталмыш әдістеменің көмегімен жасөспірімдердің маскулиндік, феминдік және андрогиндік қасиеттерін бағалау мүмкіндігіне ие болдық.

1. Лафренье П. Эмоциональное развитие детей и подростков / П. Лафренье. – СПб.: Прайм-Еврознак, 2004. – 250 с.

2. Выготский Л. С. Собр. соч. : В 6 т. : Т. 5 / Л. С. Выготский – М.: Педагогика, 1983. – 368 с.

3. Рубинштейн C. Л. Основы общей психологии / С. Л. Рубинштейн. – СПб.: Питер, 2002. – 720 с.

4. Робертс Р. Д. Эмоциональный интеллект: проблемы теории, измерения и применения на практике / Р. Д. Робертс [и др.] // Психология : Журнал Высшей школы экономики. – 2004. – Т. 1. – № 4. – С. 3–24.

5. Mayer J. D., Salovey P., Caruso D. Models of Emotional Intelligence // R.J. Sternberg (Ed.). Handbook of Human Intelligence (2nd ed.). New York: Cambridge. 2000. Р. 396–420.

6. Гоулман Д. Эмоциональный интеллект. Почему он может значить больше, чем IQ : 11-е изд., переработанное и дополненное / Д. Гоулман ; пер. с англ. А. П. Исаевой; науч. ред. Е. Ефимова. – Москва: Манн, Иванов и Фербер, 2021. – 544 с.

7. Изотова Е. И. Психологические и психофизиологические аспекты исследования эмоционального интеллекта в подростковом и юношеском возрастах / Е. И. Изотова, Е. Б. Максимова // Психологические исследования. – 2016. – Т. 9. – № 46. – С. 7. URL: http://psystudy.ru

8. Давыдова Ю. В. Гендерный аспект изучения эмоционального интеллекта подростков / Ю. В. Давыдова // Вестник РУДН. Серия: Психология и педагогика. – 2010. – № 4.

9. Камышникова Л. Д. Поведение в социальных ситуациях как фактор эмоционального интеллекта / Л. Д. Камышникова, С. С. Белова // Психология образования в поликультурном пространстве. – 2011. – Т. 1. – № 13.

10. Александрова А. А. Гендерный аспект в изучении эмоционального интеллекта у подростков / А.А. Александрова, Т.В. Гудкова. [Текст: непосредственный] // Молодой ученый. – 2013. – № 5 (52). – С. 617–622. URL: https://moluch.ru/archive/52/6767/

11. Mayer J. D. What is emotional intelligence? // P. Salovey, D. Sluyter (Eds.). Emotional development and emotional intelligence: implications for educators. New York: Basic Books. 1997. Р. 3–31. ISBN: 0465095879

12. Fernández-Berrocal P., Pacheco N. E. La Inteligencia Emocional y la educación de las emociones desde el Modelo de Mayer y Salovey. 2005. Р. 32. ISSN: 0213-8646

13. Goleman D. Inteligencia emocional (4a. ed). Barcelona: Kairós. 1996. ISBN:9788472453715.

14. Pena Garrido M., Repetto Talavera E. Estado de la investigación en España sobre Inteligencia Emocional en el ámbito educativo // Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 2017, no. 6 (15). doi: 10.25115/ejrep.v6i15.1284.

15. Arias L. I. J., Zafra E. L. Actitudes sociales y adaptación social en adolescentes españoles: el papel de la inteligencia emocional percibida // Revista de Psicología Social, 2011, no. 26 (1), pp. 105–117. doi: 10.1174/021347411794078417.

16. Vaquero-Diego M., Torrijos-Fincias P., Rodriguez-Conde M. J. Relation between perceived emotional intelligence and social factors in the educational context of Brazilian adolescents // Psicol. Refl. Crít, 2020, no. 33 (1). doi: 10.1186/s41155-019-0139-y

17. Salavera C., Usán P., Teruel P. The relationship of internalizing problems with emotional intelligence and social skills in secondary education students: gender differences // Psicologia: Reflexão e Crítica, 2019, no. 32 (1), p. 4. URL: https://prc.springeropen.com/articles/10.1186/s41155-018-0115-y.

18. Furr R. M., Funder D. C. A multimodal analysis of personal negativity // Journal of Personality and Social Psychology, 1998, no. 74 (6), pp. 1580–1591. doi: 10.1037/0022-3514.74.6.1580.

19. Huebner E. S. Correlates of life satisfaction in children // School Psychology Quarterly, 1991, no. 6 (2), pp. 103–111. doi: 10.1037/h0088805.

20. Montes-Berges B., Augusto-Landa J.-M. Emotional intelligence and affective intensity as life satisfaction and psychological well-being predictors on nursing professionals // Journal of Professional Nursing, 2014, no. 30 (1), pp. 80–88. doi: 10.1016/j.profnurs.2012.12.012.

21. Toussaint L., Worthington E., Williams D. R. Scientific Evidence and Theories Relating Forgiveness to Better Health. Springer: Health. 2015. doi: 10.1007/978-94-017-9993-5.

22. Толегенова А. А. Эмоциялық интеллектінің мектепке дейінгі балалардағы психологиялық ерекшеліктері / А. А. Толегенова, Ш. Дуанаева // ҚазҰУ хабаршысы. Психология және социология сериясы. – 2012. – № 4 (43). – C. 119–123.

23. Кеңесова М. Ж. Жасөспірімдердің эмоционалды интеллектін дамытудағы топтық тренингтердің рөлі // М. Ж. Кеңесова, М.Д. Шағырбаева, Ж.И. Сардарова // Білім берудегі менеджмент. – 2017. – № 1. – Б. 51–55.