Цифрлық технологиялардың оқытушылардың психикалық денсаулығына ықпалы: теориялық аспект

Бұл мақала жоғары білім беру жүйесіндегі цифрлық трансформация жағдайында оқытушылардың пси хикалық денсаулығына цифрлық технологиялардың әсерін зерттеуге арналады. Білім беру процесіне цифр лық технологиялардың белсенді енгізілуі оқытушыларға жаңа қиындықтар мен сынақтарды тудырып, олардың психоэмоциялық жағдайына әсер етуі мүмкін. Мақалада цифрлық жүктеме, цифрлық стресс, кәсіби күю сияқты мәселелер қарастырылады және олардың қазіргі технологияларды пайдалану нәтижесінде оқытушыларға әсері талданады. Цифрландыру оқытушылардан жаңа платформалар мен құралдарды меңгеруді талап етеді, бұл жиі стрестің, эмоциялық күюдің және кәсіби мотивацияның төмендеуіне әкеледі. Сонымен қатар, мақалада теріс психологиялық салдарларды азайту үшін цифрлық сауаттылықты арттыру, білім беру мекемелерінің қолдауы және икемді жұмыс кестелерін енгізу сияқты мүмкін шешімдер ұсынылады. Автор цифрлық трансформация жағдайында оқытушылардың психологиялық әл-ауқатын қамтамасыз ету үшін кешенді тәсілді қолданудың маңыздылығын атап өтеді.

1. Selwyn N. Education and technology: key issues and debates. Bloomsbury Publishing. 2016.

2. Сұлтанова А.Т. Қазақстанның білім беруінде жаңа технологияларды енгізу жағдайында оқытушылардың цифрлық жүктемесінің психологиялық аспектісі // Психология және білім хабаршысы. – 2018. – № 1(3), 45–56 бб.

3. Salanova M., Schaufeli W.B., Xanthopoulou D., Bakker A.B. The gain spiral of resources and work engagement: sustaining energy at work // Journal of Applied Psychology. 2005, no. 90(3), pp. 571–580.

4. Davis K., Jones A. The impact of digital education tools on faculty stress and well-being // Journal of Higher Education. 2021, no. 92(4), pp. 456–471.

5. Digital literacy and education. Report on the integration of digital technologies in education. OECD Publishing. 2020.

6. Maslach C., Leiter M.P. Burnout and engagement: contributions to a new paradigm // Understanding and Preventing Workplace Burnout. 2016, pp. 1–14.

7. Smith J., et al. Teacher stress in the digital age: exploring online teaching and mental health // Journal of Educational Psychology. 2020, no. 112(5), pp. 920–933.

8. Lee H., Kim J. Digital teaching and sleep quality: a study of university faculty // Journal of Educational Research. 2019, no. 112(4), pp. 567–580.

9. Bennett S., et al. Stress and burnout in the teaching profession: A general overview // Journal of Educational Psychology. 2012, no. 104(6), pp. 1560–1575.

10. Ophir E., Nass C., Wagner A.D. Cognitive control in media multitaskers. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2009, no. 106(37).

11. Schaufeli W.B., Salanova M., González-Romá V., Bakker A.B. The measurement of work engagement with a short questionnaire: A cross-national study. Educational and Psychological Measurement. 2017, no. 70(4), pp. 602–616.

12. Jarrahi C.H., et al. Digital stress in higher education: A study on the impact of digital technologies on work stress among university teachers. Frontiers in Psychology. 2021.

13. Riaz N., et al. Technostress in academics: Impact on job performance and moderating role of ICT self-efficacy. Computers in Human Behavior Reports. 2021.

14. Johnson N., Veletsianos G., Seaman J. The impact of COVID-19 on higher education faculty well-being and work-life balance // Online Learning. 2021, no. 25(1), pp. 6–21.

15. Белозёрова Е.В., Никитина А.М. Техностресс у преподавателей вузов в условиях цифровизации образования // Вестник ТюмГУ. – 2022. – № 27(4). – С. 45–55.