Құқық қорғау органдары қызметкерлеріндегі кәсіби қажуды зерттеу: теориялық талдау

Бұл мақаланың басты мақсаты құқық қорғау қызметкерлерінің кәсіби қажу мәселесі туралы заманауи шетелдік зерттеулерге шолу жасау болып табылады. Эмоционалды қажу полиция қызметкерлерінің жеке психологиялық ерекшеліктерінің өзгеруіне әкелетін жағдай ретінде қарастырылады, мысалы: невротизация және мазасыздық. Бұл жағдайда эмоционалды қажу кәсіби қызметтің ерекшелігін көрсететін сыртқы жағдайларға реакция ретінде анықталады. Зерттеу нәтижелері шетелдік зерттеушілер эмоциялық қажу деңгейлерін анықтау барысында негізінен В.В. Бойко әдісін (ширығу, қарсылық, сарқылу) қолданатындығын көрсетті. Зерттеу қорытындылары зерттелушілердің психифизиологиялық көрсеткіштері, жеке сипаттамалары мен олардағы қажу арасындағы маңызды байланысты анықтады. Осылайша, бұл зерттеу, қажуды зерттеудегі жеке айырмашылықтарды және де жас ерекшеліктерді ескерудің маңыздылығын көрсетеді. Зерттеу нәтижелері қазақстандық ғалымдарды кәсіби қажуды тек педагогика және медицина саласының өкілдерінде зерттеп қана қоймай сондай ақ құқық қорғау органдары қызметкерлеріндегі қажу мәселесін дамытуға теориялық түсініктері мен аналитикалық мүмкіндіктерін кеңейтуге қызмет етеді.

1. Пряхина М.В. Эмоциональное выгорание сотрудников полиции: феноменология и профилактика // Прикладная психология и педагогика. 2021. – Том 6. – № 4.

2. Freundenberger H.J. Staff burn out // Journal of social sciences. 1974. No. 30. P. 159–166.

3. Maslach C. Burnout: The Cost of Caring // Engelwood Cliffs. NJ: Prentice Hall, 1982. P. 276.

4. Водопьянова Н.Е., Старченкова Е.С. Синдром выгорания: диагностика и профилактика. – СПб.: Питер, 2008. – 336 с.

5. Кобозев И.Ю. Психопрофилактика и коррекция профессионального стресса сотрудников ОВД // Вестник Санкт-Петербургского университета МВД России. – 2016. – № 1(69). – С. 205–209.

6. Нагоски Ж., Нагоски Э. Выгорание: новый подход к избавлению от стресса. – Moсква, 2020. – 24 с.

7. Психология здоровья. Учебник для вузов / Под ред. Никифорова Г.С. – СПб., 2006. – 607 с.

8. Агапова Е.В. Психологические особенности синдрома профессионального выгорания у государственных служащих / Диссертация на соискание ученой степени кандидата психологических наук. – Санкт-Петербург, 2016. – 28 c.

9. Асеева И.Н. Взаимосвязь синдрома эмоционального выгорания и стратегий преодоления стресса у работников социальных служб // Работник социальной службы. – 2008. – № 1. – С. 75–103.

10. Карвасарский Б.Д. Психотерапия. Учебник для вузов / Изд. 2-е, перераб. – СПб.: Питер, 2002. – 672 с.

11. Бодров В.А. Психологический стресс: развитие и преодоление / В.А. Бодров. – М.: ПЕР СЭ, 2006. – 528 с.

12. Винокур В.А., Рыбина О.В. Интегративные механизмы формирования профессионального стресса у врачей // Интегративная медицина. Материалы II национального конгресса. – СПб., 2005. – С. 36–39.

13. Лазарус Р. Теория стресса и психофизиологические исследования // Труды международного симпозиума. Под ред. Л. Леви. – Л., 1970. – С. 178–209.

14. Старченкова Е.С. Психологические факторы профессионального «выгорания» (на примере деятельности торгового агента) / Автореф. дис. канд. психол. наук. – СПб.: СПбГУ, 2002. – 22 с.

15. Орел В.Е. Феномен «выгорания» в зарубежной психологии: эмпирические исследования и перспективы // Психологический журнал. – 2001. – Т. 22. – № 1. – С. 90–101.