Инвестиялық және қаражаттық шешімдердің психологиялық негіздері

Мақалада инвестициялық және қаражаттық шешімдерді қабылдау процесін анықтауда психологиялық зерттеулерді қолдану мәселесі қарастырылды. Инвестициялық және қаражаттық шешімдерді қабылдау процесі тұрғындардың қаржылық сауаттылығының деңгейін ашып береді. Қаржылық сауаттылық туралы айтқанда, алдымен тұрғындардың табысын реттеу, кірістері мен шығындарын есепке алу, артық ақшаны жинау, сақтау көбейту кезеңдері қарастырылады. Зерттеудің мақсаты еліміздегі тұрғындардың инвестициялық және қаражаттық шешімдерді қабылдау процесін анықтауда психологиялық жағдаяттарды анықтау. Бұл зерттеуде сапалы зерттеу әдісі қолданылды. Жоғарғы оқу орындары студенттері мен олардың ата-аналарының қатысуымен зерттеу тобы құрылды және олардың пікірлері талданды. Зерттеу тобына 200 адам, оның 75-і студент пен 125 ата-ана қатыстырылды. Олар әртүрлі әлеуметтік топтарды құрады, көбіне көпбалалы отбасы, қала және ауыл тұрғындарына қатысты. Зерттеу деректері алдын ала әзірлеген сұхбаттың жартылай құрылымдалған түрі арқылы жинақталды. Зерттеу деректері мазмұнды талдау әдісін қолдану арқылы бағаланды. Қазіргі кезде экономикалық ғылым кейбір инвестициялық және қаражаттық шешімдердің көбісін түсіндіре алмай отырғандығын көрсетеді. Жарнамалау әдісі арқылы алаяқтардың қаржы сауаттылығы төмен тұрғындарды арбауына түсіруі зерттелді. 

1. Абдильдин Ж. Собр. соч. в десяти томах / Том. 7. «Общая и казахская этнопсихология». – Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева; Институт философии и политологии МОН РК. – Астана: Астана полиграфия, 2012. – 265 с.

2. Войскунский А.Е. Психология и Интернет. – М.: Акрополь, 2010. – 439 с.

3. Власов А.В., Гаибов Г.С. Поведенческая экономика как новая область исследования в экономической науке // Модели, системы, сети в экономике, технике, природе и обществе. – 2017. – № 23. – C. 31– 40. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/povedencheskaya-ekonomika-kak-novaya-oblast-issledovaniya-vekonomicheskoy-nauke (дата обращения: 01.03.2021)

4. Дрогобыцкий И.Н. Поведенческая экономика: сущность и этапы становления // Стратегические решения и риск-менеджмент. – 2018. – № 106. – С. 41–46. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/povedencheskaya-ekonomika-suschnost-i-etapy-stanovieniya (дата обращения: 01.03.2021)

5. Киселев Д.А. Поведенческие аспекты принятия решение об использовании экономическими агентами инструментов кредитования // Вектор экономики. – 2019. – № 5. – С. 18–24. URL: https://elibrary.ru/item.asp?id=38304929 (дата обращения: 01.03.2021)

6. Колесникова Т.Н. Влияние когнитивных искажений на поведение экономических агентов // Вестник СГСЭУ. – 2019. – № 75 (1). – С. 31–35. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/vliyanie-kognitivnyhiskazheniyna-povedenie-ekonomicheskih-agentov (дата обращения: 01.03.2021)

7. Эмануэль И.Д., Убель П.А., Кесслер Д.Б. Поведенческая экономика // Вестник ВШОУЗ. – 2018. – № 2. – С. 53–57. URL: https://www.vshouz.ru/journal/2018-god/povedencheskaya-ekonomika/ (дата обращения: 01.03.2021)

8. Разумовская Е.А., Гнездилов И.С. Персональное финансовое планирование домохозяйств в сложных экономических условиях // Экономика: вчера, сегодня, завтра. – 2019. – № 11(1). – С. 108–114. URL: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=42804026 (дата обращения: 01.03.2021)

9. Финансовое поведение населения. Мониторинг. 2019 / под ред. А.В. Ярашевой. – Москва: ИСЭПН РАН, 2019. – 91 с.

10. Баганов В.Ю. Основные аспекты принятия решений в условиях неопределенности // Азимут научных исследований: экономика и управление. – 2019. – № 27(2). – C. 54–58. URL: https: //cyberleninka.ru/article/n/osnovnye-aspekty-prinyatiya-resheniy-v-usloviyah-neopredelennosti (дата обращения: 01.03.2021)

11. Кудрявцев А.А. Проблемы программно-целевого планирования и финансирования бюджетных инвестиций // Финансы и кредит. – 2019. – № 9(345). – С. 29–35.

12. Полонский В.В. Финансирование государственных программ – задача специализированного института развития // Белорусский экономический журнал. – 2018. – № 4. – С. 104–110.

13. Рахметова А., Калкабаева Г., Курманалина А., Серикова Г., Аймурзина Б. Финансово-кредитный и инновационный секторы экономики: оценка макроэкономических эффектов регулирования и взаимодействия секторов // Проблемы предпринимательства и устойчивого развития. – 2020. – № 8(1). – С. 1224–1237.

14. Razumovskaya E.A. Razumovsky D.U. Modern Management Trends and the Digital Economy: from Regional Development to Global Economic Growth // Advances in Economics, Business and Management Research / 2nd International Scientific and Practical Conference. 2020, vol. 138, рр. 425–430.

15. Scott J., Stumpp M., Xu P. Behavioral Bias, Valuation, and Active Management // Financial Analys Journal, July – August 1999, рр. 49–57.