Дене кескіні қанағаттану мен психологиялық әл-ауқат арасындағы байланыс: ағымдағы зерттеулерге шолу

Дене бейнесі адамның жеке стилін, денсаулығы мен әлеуметтік жағдайын көрсетеді, сонымен қатар оның өзін-өзі қабылдауын және басқалардың оны қалай қабылдайтынын анықтайды. Көптеген зерттеушілер өз денесіне қанағаттануға қандай компоненттер әсер етеді және адамның өз денесіне деген көзқарасы адамның әл-ауқаты мен психикалық жағдайына қалай әсер етеді деген маңызды сұрақты қояды. Бұл мақаланың мақсаты – соңғы 5 жылдағы ағымдағы зерттеулерге жүйелі шолу, адамның дене бейнесіне қанағаттанушылық пен адамның психологиялық әл-ауқатының арасындағы байланысты зерттеу. Шолудың ғылыми маңыздылығы осы саладағы заманауи деректер мен зерттеулерді жалпылау болып табылады. Бұл Қазақстанда орта жастағы әйелдер үлгісінде эксперименттік зерттеу жүргізу жоспарын әзірлеуге көмектеседі. Жұмысты жазу кезінде ғылыми әдебиеттерді теориялық талдау әдісі қолданылды, оның ішінде дене бейнесі мен психологиялық әл-ауқат тақырыбы бойынша өзекті деректерді жүйелеу және жалпылау. Бұл мақаланың нәтижелеріне пси­ хологиялық әл-ауқат пен дене имиджі арасындағы тығыз байланыстың тұжырымдары, дене бейнесінің қанағаттануының тамақтану бұзылыстарының ықтималдығына әсері және дене бейнесінің қанағаттанбауына әлеуметтік желілердің әсері кіреді. Жүргізілген зерттеудің құндылығы психологиялық салауаттылық пен дене бейнесі арасындағы байланыс мәселесін зерттеуде. Алынған қорытындыларды біз осы клиникалық топқа психологиялық көмектің тиімділігін арттыру мақсатында Қазақстандағы бірінші кезеңдегі (21–35 жас) орта жастағы әйелдердің іріктемесінде дене бейнесін одан әрі зерттеу жоспарын жасау үшін пайдалануды жоспарлап отырмыз.

1. Авдюнина Н.А. Образ тела как компонент самосознания в юношеском возрасте // Общие вопросы социально-педагогической деятельности. – 2016. – Том 10. – № 2. 2

2. Соколова Е.Т. Самосознание и самооценка при аномалиях личности. – 1989. – С. 50.

3. Хавыло А.В., Ситцева М.С., Еремина И.И. Удовлетворенность образом тела как компонент субъективного благополучия человека // Известия Иркутского государственного университета. Серия Психология. – 2021. – Т. 38. – С. 100–113. URL: https://doi.org/10.26516/2304-1226.2021.38.100

4. Татаурова С.С. Актуальные проблемы исследования образа тела // Психологический вестник Уральского государственного университета. – Екатеринбург, 2009. – С. 142–154.

5. Pollina-Pocallet M., Artigues-Barberà E., Tort-Nasarre G., Sol J., Azlor L., Foguet-Boreu Q. OrtegaBravo M. Self-Perception and Self-Acceptance Are Related to Unhealthy Weight Control Behaviors in Catalan Adolescents: A Cross-Sectional Study // Int. J. Environ. Res. Public Health. 2021, no. 18, p. 4976. URL: https://doi.org/10.3390/ijerph18094976

6. Мовсисян К.Р. Влияние социальных сетей на формирование и развитие расстройств пищевого поведения // Северо-Кавказский психологический вестник. – 2022. – Т. 20. – № 1. – С. 15–28. URL: https://doi.org/10.21702/ncpb.2022.1.2

7. Батурина Н.В., Зацепина О.А. Влияние социальной сети Instagram на восприятие образа тела у молодых женщин // Общество: социология, психология, педагогика. – 2021. – № 7. – С. 57–61. URL: https://doi.org/10.24158/spp.2021.7.9.

8. Saiphoo A.N., Vahedi Z.A. Meta-analytic review of the relationship between social media use and body image disturbance // Computers in human behavior. 2019, no. 101, pp. 259–275.

9. Зацепина О.А., Горелова Г.Г., Рыжкова М.Ю. Динамика изменения параметров самовосприятия образа тела (на примере женщин ранней и средней взрослости) // Вестник Государственного университета просвещения. Серия: Психологические науки. – 2023. – № 4. – С. 81–89.

10. Белогай К.Н. Представления о своем теле у женщин в период средней взрослости // Вестник Кемеровского государственного университета. – 2019. – Т. 21. – № 2. – С. 375–383. URL: htps://doi.org/10.21603/2078-8975-2019-21-2-375-383

11. Барышева Н.А., Ожигова Л.Н. Личностные детерминанты удовлетворенности телом у девушек // Южно-российский журнал социальных наук. – 2021. – Т. 22. – № 2. – С. 143–158. URL: https://doi.org/10.31429/26190567-22-2-143-158

12. Узденова А.М, Кочкаров А.С. Образ тела как предиктор исполнительской деятельности в структуре здорового образа жизни в юношеском возрасте // Ученые записки университета имени П.Ф. Лесгафта. – 2022. – № 8(210).

13. Lukman F.A., Muis I., Hamid A.N. The effect of intensity use social media on bodyimage dissatisfaction in early adult women // Journal Ilmiah Psikologi. 2023, no. 8(3), pp. 314–324. URL: https://doi.org/10.23917/indigenous.v8i3.2587

14. Sepryawati Dwi, Lobo R., Dinah M., Lerik Ch., Pasifikus R. Body Image of Emerging Women as Seen From Intensity of Instagram Use // Journal of Health and Behavioral Science. 2022. Vol. 4. No. 3. P. 422–429.

15. Di Gesto C., Nerini A., Policardo G.R., Matera C. Predictors of Acceptance of Cosmetic Surgery: Instagram Images-Based Activities, Appearance Comparison and Body Dissatisfaction Among Women Aesthetic Plastic Surgery. 2021. URL: 10.1007/s00266-021-02546-3

16. Козьмина Л.Б. Психологическое благополучие и особенности восприятия образа своего тела у девушек-студенток // Общество: социология, психология, педагогика. – 2023. – № 6. – С. 106–110. URL: https://doi.org/10.24158/spp.2023.6.15.

17. Alleva J.M., Tylka T.L., Martijn C., Waldén M.I., Webb J.B., Piran N. I’ll never sacrifce my well-being again: the journey from negative to positive body image among women who perceive their body to deviate from societal norms // Body Image. 2023, no. 45, pp. 153–71. URL: 10.1016/j.bodyim.2023.03.001

18. Иванов Д.В., Хохрина А.А. Образ тела у подростков с нарушениями пищевого поведения // Вестник университета. – 2019. – № 6. – С. 198–204.

19. Хохрина А.А., Иванов Д.В. Особенности восприятия себя в юношеском возрасте у студентов с нарушениями пищевого поведения // Бюллетень науки и практики. – 2021. – Т. 7. – № 9. – С. 504–510. URL: https://doi.org/10.33619/2414-2948/70/48

20. Запесоцкая И.В., Сокольская М.В., Разуваева Т.Н., Борисова C.Л. Влияние нейропсихологического статуса на особенности схемы тела при нарушении пищевого поведения // Вестник РГМУ. – 2022. – С. 83–89. URL: 10.24075/vrgmu.2022.051