Эмоционалды қажудың тұлғалық факторларын зерттеудегі бағыттар: теориялық талдау

Мақаланың мақсаты-қажудың тұлғалық факторларын зерттеуге арналған теориялық және эксперимент­ тік зерттеулерді талдау. Зерттеу көзі ретінде интернет-ресурстар пайдаланылды: Scopus, PsycINFO ірі бі­ рыңғай деректер базасымен, ResearchGate ғылыми жұмыстарын іздеу және бөлісу мүмкіндігі бар тегін әлеуметтік желімен, ашық қолжетімділікте шетелдік коллекцияларды қарастырылды: Elibrary.ru., Frontiersin. org., Webofsciens, Dissercart.com., Dslib.net., Rsl.ru., және басқалар. Әдебиеттерге шолу қажу синдромының көрінісіне әсер ететін факторлардың төрт тобын анықтауға мүмкіндік берді: типологиялық фактор, рөлдік фактор, ұйымдастырушылық фактор, мотивациялық фактор, экзистенциалды фактор, ресурстық фактор. Жүргізілген талдау қажу синдромының алдын алу үшін қызметкерлердің тұлғалық ресурстарын дамыту бойынша қосымша зерттеулер жүргізу қажеттілігін көрсетті.

1. Бодров В.А. Психологический стресс: развитие и преодоление. – М.: ООО «ПЕР СЭ», 2006. – 650 c.

2. Водопянова Н.Е., Старченкова Е.С. Синдром выгорания: диагностика и профилактика. – СПб.: Питер, 2008. – 336 с.

3. Bouza E., Gil-Monte P.R., Palomo E., Cortell-Alcocer M., Del Rosario G. et al. Síndrome de quemarse por el trabajo (burnout) en los médicos de España // Rev. Clínica Española. 2020. Р. 359–363.

4. Групповая психотерапия / Под ред. Б.Д. Карвасарского, С. Ледера. – М.: Медицина, 1990. – 384 с.

5. Grow H.M., McPhillips H.A., Batra M. Understanding physician burnout // Curr. Probl. Pediatric Adolesc. Health Care. 2019. Р. 100656.

6. Gil-Monte P., Peiró J.M. Desgaste psíquico en el trabajo: el síndrome de quemarse. Madrid: Síntesis. 1997. URL: https://www.redalyc.org/pdf/2313/231318052004.pdf

7. Demerouti E., Bakker A.B., Nachreiner F., Schaufeli W.B. A model of burnout and life satisfaction amongst nurses // J. Adv. Nurs. 2000. Р. 454–464.

8. Pervichkova E., Zinchenkoa Y., Ostroumovab O. Personal Factors of Emotional Burnout in Patients with Hypertension at Work // Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013. P. 407–412.

9. Edú-Valsania S., Laguía, A., Moriano J.A. Burnout: A Review of Theory and Measuremen // International journal of environmental research and public health. 2022. No. 19(3). P. 1780. URL: https://doi.org/10.3390/ijerph19031780

10. Epstein E.G., Haizlip J., Liaschenko J., Zhao D., Bennett R., Marshall M.F. Moral distress, mattering, and secondary traumatic stress in provider burnout: A call for moral community // AACN Adv. Crit. Care. 2020. No. 31. P. 146–157.

11. Котенев И.О. Психологическая оценка личности руководителя овд с помощью калифорнийского опросника // Психопедагогика в правоохранителных органах. – 2001. – № 1(15). – С. 93.

12. Котова Е.В. Профилактика синдрома эмоционального выгорания: учебное пособие. – Красноярск: Краснояр. гос. пед. ун-т им. В.П. Астафева, 2013. URL: www.metodichka.x-pdf.ru.

13. Лаврова К., Левин А. Синдром выгорания: профилактика и управление / Пособие для сотрудников, работаюших в программах снижения вреда. – 2006.

14. Лукина В.С., Бурлакова А.Р. Взаимосвязь профессионального выгорания и локуса контроля // Педагогика. Психология. Философия. – 2018. – № 4(12).

15. Maslach C., Jackson S.E. Maslach Burnout Inventory. Manual // Consulting Psychologists Press. Palo Alto, CA, USA. 1981. URL: https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=950069