Мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды интеллектінің қалыптасуын эмпирикалық зерттеу

Мақалада мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды интеллектісін қалыптастыру бойынша эмперикалық зерттеу жүргізілді. Қазіргі уақытта мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды интеллектін зерттейтін зерттеулер көп емес. Көбінесе зерттеушілер тек осы эмоционалды интеллект тұжырымдаманың болуын анықтаумен шектеледі, оның құрылымдық компоненттерін нақты көрсетпейді. Сондай-ақ, кейбір зерттеушілер мектеп жасына дейінгі балалардағы эмоционалдық саланың ерекшеліктерін зерттеуге баса назар аударатыны, ал кейбіреулері мектеп жасына дейінгі балалардағы эмоцияларды түсінудің дамуын зерттейтіні атап өтіледі. Мектепке дейінгі балалардағы эмоционалды саладағы ең қызықты және маңызды зерттеулер қарастылды. Біз мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды интеллектінің даму деңгейіне келесі әдістерді қолдана отырып қорытынды жасадық: тәрбиешілерге арналған сауалнама, М.А. Нгуеннің проективті әдістері: «аяқтау: заттар әлемі – адамдар әлемі – эмоциялар әлемі», «үш тілек», «не – неге – қалай». Осы әдістемелердің көмегімен мектепалды топ балаларының эмоцияларының көрсеткіштерін анықтадық. Дамытушы сабақтар ұйымдастырып, мектепалды топ балаларының эмоциялық интеллектілерінің оң динамикасын көруге болатынын анықтадық.

1. Gardner H. Multiple intelligences: The theory in practice. Y.: Basic Books, 1993.

2. Goleman D. Emotional intelligence. Y.: Bantam Books, 1995.

3. Mayer J.D., Salovey P., Caruso D. Emotional intelligence: Theory, findings, and implications // Psychol. Inq. 2004. V. 15. No. 3. P. 197–215.

4. Salovey P., Mayer J.D. Emotional intelligence // Imagination, Cognition and Personality. 1990. Nо. 9. P. 185–211.

5. Выготский Л.С. Учение об эмоциях. – М., 2012. – 401 с.

6. Зимняя И.А. Педагогическая психология. – М., 1999. – С. 203–205.

7. Пазухина И.А. Давай познакомимся! Тренинговое развитие и коррекция эмоционального мира дошкольников 4–6 лет: – СПБ., 2004. – 272 с.

8. Изотова Е.И. Особенности идентификации эмоций у детей дошкольного возраста М., 2003. – С. 163–164.

9. Карелина И.О. Развитие понимания эмоций в период дошкольного детства. – Прага, 2017. – 178 с.

10. Нгуен М.А. Психологические предпосылки возникновение эмоционального интеллекта в старшем дошкольном возрасте // Культурно-историческая психология. – № 3. – С. 46–51.

11. Нгуен М.А. Развитие эмоционального интеллекта // Ребенок в детском саду. – 2004. – № 5. – С. 80–87.

12. Орме Г. Эмоциональное мышление как инструмент достижения успеха. – М., 2000. – С. 305–309.

13. Ольшанникова А.Е. Эмоции и воспитание. – М., 1983. – 80 с.

14. Изард К. Э. Психология эмоции. – Питер, 2013. – 280 с.

15. Батурина Г.И. Эмоции и чувства как специфическая форма отражения действительности / в кн. Диалектика познания и сознания. Учѐные записки Ивановского пед. ин-та. – Иваново: Изд-во пед. ин-та, 2009. – 280 с.