Бейнелеу өнері туындыларын тұлғаның өзін-өзі реттеу механизмдері аспектісінде қабылдау

   Бұл мақалада көркем шығармаларды қабылдаудың жеке тұлғаның өзін-өзі реттеуіне әсері бейнелеу өнері мысалында қарастырылады.

   Зерттеудің мақсаты – өзін-өзі реттеу процестері аясында өнер туындыларын қабылдау эмоционалдық параметрлердің өзгеруіне қалай әсер ететінін зерттеу.

   Зерттеудің негізгі концепциялары: Д. А. Леонтьевтің психологиялық тұрғыдан көркем шығарма ұғымы; Л. Н. Рожинаның көркемдік фасилитация және көркем қабылдау тұжырымдамалары; Л. С. Выготскийдың эстетикалық қабылдау психологиясының заңдылықтары және Р. Арнхаймның көрнекі қабылдау; В. М .Аллавердовтың көркем шығармалардың эмоционалды әсерінің концепциясы; Л.Я. Дорфманның эмоционалдық көріністерді зерттеу әдісі; С. М. Жақыповтың бірлескен-диалогтік танымдық іс-әрекет тұжырымдамасында ойлаудың семантикалық теориясы; Г. С. Батищевтің шығармашылық диалектикасы; өнер эстетикасы Ю. Б. Боревтің; Н. А. Дееваның тұлғаның өзін-өзі реттеу жүйесіндегі өмірдегі табыс; В. И. Моросанованың тұлғаның өзін-өзі реттеу тұжырымдамасы; М. С. Ширяк кескіндемедегі әлеуметтік бейнелеудің бейнелі когнитивтік моделі; Е. В. Рошканың картиналарды қабылдаудың эмоционалды-тұлғалық және құндылық-семантикалық ерекшеліктері. Бұл зерттеудің теориялық маңыздылығы тұлғаның өзін-өзі реттеу параметрлері бойынша бейнелеу өнері туындыларының өзара байланысын ашуда жатыр. Бейнелеу өнері туындыларының өзін-өзі реттеу механизмдеріне әсері туралы алынған мәліметтер терапияда, оқу және кәсіби процестерді ұйымдастыруда қолданылуы мүмкін. Бұл зерттеудің практикалық маңыздылығы. Зерттеудің құндылығы – бейнелеу өнері туындыларын қабылдау эстетикалық ғана емес, психологиялық, сауықтыру.

1. Выготский Л. С. Психология искусства / Л. С. Выготский. – М., 2019.

2. Леонтьев Д. А. Введение в психологию искусства / Д. А. Леонтьев. – М., 1997.

3. Моросанова В. И. Индивидуальный стиль саморегуляции / В. И. Моросанова. – М.: Наука, 2001.

4. Журавлев А. Л. Стресс, выгорание, совладание в современном контексте / А. Л. Журавлев, Е. А. Сергиенко. – М.: Изд-во «Институт психологии РАН», 2018.

5. Барабанщиков В. А. Психология восприятия. Организация и развитие перцептивного процесса / В. А. Барабанщиков. – М.: Когито-Центр, Высшая школа психологии, 2006. – 240 c.

6. Батюта М. Б. Развитие восприятия и понимания произведения живописи у детей : монография / М. Б. Батьюта. – Саратов: Электронно-библиотечная система IPRbooks, 2013. – 102 с.

7. Larsen R. J., Prizmic Z. Affect regulation / R. F. Baumeister, K. D. Vohs. Handbook of Self-Regulation. Research, Theory and Application. New York, London: The Guilford Press, 2004.

8. Леонтьев А. Н. Деятельность. Сознание. Личность / А. Н. Леонтьев. – М.: Смысл, Издательский центр «Академия», 2004.

9. Арнхейм Р. Новые очерки по психологии искусства / Р. Арнхейм. – М., 1994.

10. Кулка И. Психология искусства / И. Кулка. – СПб., 2019.

11. Martin S. Lindauer. The psychology of art: a research perspective. 2020.

12. Actis-Grosso R., Zavagno D. E-motions // Art & Perception, 2015, no. 3, pp. 53–66.

13. Bode C., Bertamini M., Helmy M. S. Left–Right Position in Moving Images: An Analysis of Face Orientation, Face Position, and Movement Direction in Eight Action Films // Art & Perception, 2016, no. 1, pp. 241–263.

14. Cutting J. E. The Framing of Characters in Popular Movies // Art & Perception, 2015, no. 3. Movement Direction in Eight Action Films // Art & Perception, 2016, no. 1, pp. 191–212.

15. Gerhard H. E., Bethge M. Towards Rigorous Study of Artistic Style: A New Psychophysical Paradigm // Art & Perception, 2014, no. 2, pp. 23–44.

16. Koenderink J., van Doorn A., Pinna B., Pepperell R. On Right and Wrong Drawings // Art & Perception, 2016, no. 4, pp. 1–38.

17. Lagerspetz M. Lay Perceptions of Two Modern Artworks // Art & Perception, 2016, no. 4, pp. 107–125.

18. Mann S., Mann P., Pepperell R. Perceptual Systems, an Inexhaustible Reservoir of Information and the Importance of Art // Art & Perception, 2016, no. 4, pp. 265–279.

19. Muth C., Carbon C.-C. SeIns: Semantic Instability in Art // Art & Perception, 2016, no. 4, pp. 145–184.

20. Osowiecka M. An Artist Without Wings? Regulation of Emotions Through Aesthetic Experiences. Creativity. Theories – Research – Applications, 2016, no. 3, pp. 94–103.

21. Riley H. Seeing into Drawing: Perception and Communication // Art & Perception, 2016, no. 4, pp. 57–71.